Η φαντασία και η δημιουργικότητα δεν σταματούν όταν το εύφορο έδαφος εκπαίδευσης συναντά την τεχνολογία – και με σύμμαχο αυτή, μπορούμε πλέον να εμφυσήσουμε ζωή στις εικόνες, να ακούσουμε μουσικές από άλλες εποχές, να δούμε τα αρχαία μνημεία σε όλο τους το μεγαλείο ακόμα και να συνομιλήσουμε με προσωπικότητες που αποτέλεσαν τα θεμέλια της δημιουργίας του κόσμου γύρω μας όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.
Έτσι, «βγάλαμε εισιτήριο» για το σήμερα σε μια από τις σημαντικότερες μορφές των φυσικών επιστημών, τον Πυθαγόρα. Με «όχημα» την τεχνητή νοημοσύνη – και την παρέα του Διογένη του Κυνικού – δώσαμε ζωή σε 2 από τις γνωστότερες μορφές της αρχαιότητας, φέροντάς τους σε μια σύγχρονη τάξη να «εξετάσουν» από κοντά τις διαδραστικές οθόνες.
Μερικές μέρες μετά, τους ζητήσαμε να μας αφηγηθούν τις εντυπώσεις τους από την επίσκεψη,
τις εφαρμογές της διαδραστικής οθόνης LG όπως το Createboard Share και το Note, καθώς και το Mozabook.
«Ονομάζομαι Πυθαγόρας. Πιθανώς να μ᾽ έχετε ακούσει από κάποιο θεώρημα, ή από εκείνη τη φορά που δήλωσα ότι η ψυχή είναι αριθμός. Σήμερα, βρέθηκα ενώπιον ενός αντικειμένου το οποίο, αν με ρωτούσατε λίγες μετενσαρκώσεις πριν, θα απέδιδα στις δυνάμεις των Ελευσινίων Μυστηρίων.
Δεν υπάρχει κιμωλία. Δεν υπάρχει ξύλινος χάρακας. Δεν υπάρχει πίναξ από ύλη γνωστή.
Και όμως: υπάρχει Εικόνα. Υπάρχει Φως. Υπάρχει Πιθανότης και το ονόμασαν "Διαδραστική Οθόνη". Πλησίασα διστακτικά. Άγγιξα την επιφάνειά της. Δεν κάηκα. Αντιθέτως, έλαμψε.
Το Σημειωματάριον; Τί σπουδαίο όνομα για τον πρώτο διάλογο ανάμεσα στον Άνθρωπο και το Γυαλί.
Επροχώρησα να σύρω ευθεία γραμμή — ή τουλάχιστον να επιχειρήσω. Το δάκτυλο έτρεμε ελαφρώς. Η ευθεία μετατράπη σε καμπύλη. Το τρίγωνον απερρίφθη ἀπὸ τὸ σύστημα.
Αλλά η τεχνολογία, όπως και η φύσις, δεν αγαπά το κενόν: αμέσως εμφανίστηκε ένας κανόνας, ένα εργαλείο γεωμετρίας. Άρχισα να σχεδιάζω τρίγωνα, να μετρώ γωνίες. Η οθόνη... με διόρθωνε. Διερωτώμενος για το πώς συνέβη αυτό, η απάντηση που έλαβα ήταν «με το Εργαλείο Αναγνώρισης και Βελτιστοποίησης Σχημάτων».
Καὶ τότε... προσπαθῶ νὰ σχεδιάσω κύκλο. Ἀλλά οὐχ ἥλθε τέλειος. Ἦτο ὅμοιος μὲ πεπόνι ὑπὸ πίεσιν. Προσπάθησα δεύτερον. Ἔγινε καρπούζιον. Τρίτον: ἔγραψα βοήθεια!
«Εἰς ὄνομα τῆς γεωμετρίας!» ἀνέκραξα. «Ἐγὼ, ὁ Πυθαγόρας, ὁ ἀνὴρ ποὺ ὁλόκληρα ἀστέρια μέτρησα με διαβήτη, δὲν δύναμαι νὰ σχεδιάσω κύκλον!»
Καὶ τότε, ὁ διδάσκων με ἐπληροφόρησε ὅτι ἡ εφαρμογή Note διαθέτει:
• Σχήματα που διορθώνουν μόνα τους τη φόρμα
• Πολλαπλά layers, ὥστε ὁ κύκλος μου νὰ ζῇ μαζί με τὸ θεώρημα
• Εισαγωγή εἰκόνων, καὶ δύναμαι να γράψω ἐπάνω των
• Συνεργατικὴ λειτουργία, ὅπου πολλοὶ δύνανται νὰ σημειοῦν ἐντός τῆς ἰδίας σελίδας (ἔως 10 μαθηταί — ὡς οἱ Μοῦσαι!)
Ἔγραψα τὸ θεώρημα μου ἐπάνω σὲ ἕναν τέλειον κύκλον (τῷ ἀγγίγματι ἐθεραπεύθη ὑπὸ τοῦ λογισμικοῦ). Ἐδίδαξα ὡς ἀρχαῖος γραφέας ἐπὶ ψηφιακῆς περγαμηνῆς.
Ἡμέρα Δευτέρα, ὥρα 10η πρωινή, ὁ οὐρανὸς ἀννεφής ἐστιν. Τὰ μαθηματικὰ καὶ ὁ κόσμος φαίνονται διαυγῆ.
Κατ’ αὐτήν, μοι ἐπετράπη νὰ πειραματισθῶ με ἐφαρμογὴν ἐπικοινωνίας ὀνομαζομένην "CreateBoard Share".
Καθώς είχα πλέον εξοικειωθεί με το σχεδιαστικόν εργαλείον —και μετά από δεκαεπτά προσπάθειες να φέρω εις πέρας ένα ημικύκλιο δίχως να μοιάζει με λυγισμένον φασόλι— ο παιδαγωγός μου εἶπε:
«Κύριε Πυθαγόρα, θα σας δείξω πώς μπορούν οι μαθητές να στέλνουν περιεχόμενο στην οθόνη.»
Ένευσα. Τίποτε δε με εκπλήσσει πλέον. Είδα το φως να αντιδρά στο άγγιγμά μου, την κιμωλία να έχει εξαφανισθεί, και τον Διογένη να παίζει κρυφτό με τον κάδο ανακύκλωσης.
Όμως, ήμουν απροετοίμαστος για το τι θα επακολουθούσε.
Ο δάσκαλος ενεργοποίησε ένα εργαλείο, και τότε —σαν από αρχαία τελετή— στην οθόνη εμφανίσθηκε ένας κωδικός.
Ονόμασαν τούτο "PIN". Το θεώρησα ακρώνυμον, πιθανόν κάποιου Πυθαγορείου Ιδεατού Νοήματος.
«Οι μαθητές θα το πληκτρολογήσουν», είπε, «και τότε θα μπορούν να στείλουν περιεχόμενο.»
Έγνεψα ξανά, αν και εντός μου ψιθύρισα: "Κι αν στείλουν Ποίησιν; Ή Μαγείαν;"
Και τότε συνέβη!
Μία μία, οι εικόνες των μαθητών —σχήματα, φωτογραφίαι, σημειώσεις, ακόμη και ένα GIF με κάποιον που χορεύει ντυμένος καρότο— εμφανίστηκαν στην οθόνη.
Ήταν σαν να ξερνούσε η Πυθαγόρεια Αρμονία χρώματα και ασυμμετρίες από κάθε μαθητική ψυχή.
Με συγκίνησε βαθύτατα το γεγονός ότι μπορούσα να ταξινομήσω το περιεχόμενο. Να αποδεχθώ κάποια έργα, να τα εμφανίσω — ή να τα απορρίψω, όπως απορρίπτει κανείς λανθασμένη απόδειξη.
Το εργαλείο, μού ἔδωσε δύναμιν. Εγώ, ὁ Πυθαγόρας, εἶχα κρίνει χρήσιμον το Screen Mirroring.
Ο Διογένης, απ’ τη γωνία, με κοίταξε με βλέμμα μισοκοιμισμένο:
"Ενδιαφέρον αυτό που κάνεις. Όμως αν θες πραγματικά να δεις τι έχει μέσα ο άνθρωπος, δεν κοιτάς την οθόνη — του ανοίγεις την καρδιά."
Του απήντησα: "Και πώς θα το κάμω χωρίς αισθητήρα αφής, φίλτατε;"
Ἡμέρα Τρίτη, Ὁ ἥλιος φωτίζει τὸ σχολεῖον, ἀλλ’ ἡ ὀθόνη πλέον φωτίζει τὸν Πυθαγόρα. Σηκώθηκα ευλαβικά. Ήμουν έτοιμος να μπω στον επόμενο "ναό της γνώσεως", γνωστόν τοις πράγμασι ως Browser.
"Αυτό είναι σαν να ανοίγετε ένα παράθυρο στον κόσμο", μου είπε ο παιδαγωγός.
Έσκυψα και είπα: "Ελπίζω να έχει και παντζούρια."
Το άγγιξα, και τότε...
Ἐν ἀκαρεί χρόνου, εὑρέθην ἐντός ὠκεανοῦ. Όχι εκ θαλάσσης, μα πληροφορίας.
Πληκτρολόγησα δειλά στην ἁγίαν γραμμήν: "Πυθαγόρειο Θεώρημα"
Ἀπέκτησα άμεσα 4.560.000 αποτελέσματα. Μόλις. Σε 0,38 δευτερόλεπτα.
"Ἀλλοίμονον," σκέφτηκα, "τόσοι γνωρίζουν πλέον το θεώρημά μου;
Καὶ πάλιν ὡς μαθηταί μου ἐμφανίζονται, ἀλλ’ οὐδεὶς ἠρώτησε γιὰ το νόημα τῆς ὑποτείνουσας."
Ο Browser τούτος εἶναι ὁ αἰώνιος σοφιστής — δίνει απαντήσεις, ἀλλ’ ὄχι κρίση. Καὶ ἐκ τούτου ὁ ρόλος τοῦ Διδασκάλου καθίσταται ἀναγκαιότερος.
Την επομένη ἤνοιξα τὴν ἐφαρμογὴ MozaBook. Ἀρχικῶς ἐνόμισα ὅτι ἦν ἕνας ταπεινὸς φυλλομετρητής βιβλίων.
Ἀλλ’ ἐντός ὀλίγου, ἦλθον ἄνεμοι, δράκοντες, ἀνατομικαὶ καρδίαι, ἄρματα μάχης, ἡλιακὰ συστήματα, καὶ μία κινούμενη γυμνή ρίζα φυτοῦ.
"Τί ἔστι τοῦτο;" ἔκραξα,
"Ἐγὼ ζητοῦσα κεφάλαιον περὶ μεσοπαραγράφου διαίρεσης καὶ ὁ κόσμος ἐξηφανίσθη ὑπὸ ἀνατομικοῦ μοντέλου."
Μου εἶπεν ὁ καθηγητὴς πληροφορικῆς:
"Είναι διαδραστικό περιβάλλον μάθησης, κύριε Πυθαγόρα. Περιέχει βιβλία με πολυμέσα, animations 3D, quizzes, και εργαλεία παρουσίασης."
Δηλαδή:
• Μπορῶ νὰ πρᾶττω μάθημα με τρισδιάστατες σκηνές.
• Μπορῶ νὰ περιστρέφω τὸ ἡλιακὸ σύστημα ὡς ἄλλος Ἐρατοσθένης.
• Μπορῶ νὰ κατασκευάζω πίνακες με ερωτήσεις.
• Μπορῶ νὰ ενσωματώνω σημειώσεις, εικόνες, ἐρωτήματα, ἤχους, καὶ βίντεο σὲ μία σελίδα.
Ἔγραψα εἰς τὸ ἡμερολόγιον:
"Εἴ τις μαθητής μὲ βλέπει νὰ κάνω μάθημα μὲ πλανήτες που περιστρέφονται,
εἴθε νὰ νομίζει πὼς ὁ διδάσκαλος εἶναι μάγος, ἀλλ’ ὁ μάγος ἔχει προνοήσει: ἔχει μάθει τὴν πλατφόρμαν."
Και τότε, ὁ Διογένης, ἀπό τὸ βάθος τοῦ αἰθρίου, μὲ φωνὴ βαθιὰ:
«Εἶδες; Ὅταν ἐγὼ ἔλεγα νὰ ζεσταθῶ μὲ λύχνον, ἐσὺ ἤθελες 3D ήφαιστειακὴ ἐκρηξις!»
«Μὴν εἶσαι τεχνοφοβικός,» τοῦ ἀντεῖπα.
«Ὁ χρόνος κυλᾷ ὡς ψηφιακὸ ρολὸι — ἐμείς ἄραγε θ’ ἀκολουθήσουμε ἤ θὰ μείνουμε στὴν κλεψύδρα;»
Ἐχαμογέλασε.
"Ἐγώ, Πυθαγόρα, ὅπως βλέπεις, μένω σὲ πιθάρι.
Ἄν ἔχεις εφαρμογὴ νὰ μου κάνει share λίγο χώρο, ἐντάξει… τὸ συζητῶ."
Στὴ διαδρομὴ αὐτή, ἀπὸ τὸ stylus μέχρι το hotspot, ἀντελήφθην πράγματα πού, παρὰ τὴν μαθηματικὴν μου φύσιν, μόλις ἄρχισα νὰ κατανοῶ.
Η διαδραστικὴ ὀθόνη ὑπήρξε για μένα ὡς νέος πίναξ — ἀλλ’ ὄχι ἀπλὸς, ἀλλὰ ζωντανός, με φωνὴ, εἰκόνες, ἀντιδράσεις. Ἔγραφα καὶ μὲ διόρθωνε. Ἀναρωτιόμουν, καὶ ἐμφανίζονταν links και videos.
• Note γιὰ ὀπτικοποίηση,
• Share γιὰ διαμοιρασμό,
• Browser γιὰ ἔρευνα καὶ τὸ MozaBook, φίλοι μου, ὡς φαντασιακὸν εργαλείο, ὅπου τὸ μάθημα ἀποκτᾷ σκηνή, μουσικὴ καὶ φῶς.
«Πυθαγόρα, μὴν ἐνθουσιάζεσαι. Ὄλα εἶναι παροδικά.»
«Ὅλα;»
«Πλὴν τῆς ἀπορίας.»
«Καὶ τῆς Wi-Fi σύνδεσης… ἄν έχεις καλό σήμα.»
Καὶ τότε, ὅπως ἔβγαζα τὰ σανδάλια μου, ὁ Διογένης, ὁ πιστὸς μου σύντροφος στὸν σκεπτικισμὸ καὶ τὸν ήλιο, ἐφάνη ἀπ’ τὸ βάθος, κρατῶντας τὴν… ἐπιστροφή του stylus.